Pascale Marthine Tayou - Ik ben Gentenaar

― een proloog in vijf bewegingen

In april 2019 gaat Pascale Marthine Tayou een solotentoonstelling maken in Mu.ZEE. De kunstenaar is echter al sinds februari 2018 in het museum aan de slag. Hij werkt aan een ‘proloog’ waarbij hij op gezette tijden een kunstwerk in het museum plaatst. Tayou daagt Mu.ZEE uit om niet op veilig te spelen maar vanaf dag één samen met hem aan de slag te gaan en de output daarvan ook onmiddellijk terug te koppelen naar het publiek. Hij benadert het museum als een laboratorium, een plek voor experiment, een ruimte die in beweging kan blijven. Waarom wachten tot 2019 om met zijn beelden een aantal vragen op te roepen die ‘vandaag’ moeten worden gesteld? Een intense samenwerking met Pascale Marthine Tayou is als een voortbouwen aan een weg die Mu.ZEE al ettelijke jaren is ingeslagen. Het museum kiest daarbij bewust voor lange termijn trajecten met kunstenaars rond maatschappelijke thema’s. Indirect geven deze tentoonstellingsprojecten zuurstof aan het museale debat rond dekolonisering, decanonisering van de collecties en het denken over het museum van de 21e eeuw.

« Pascale Marthine Tayou veut titiller le système . Il veut le provoquer en y injectant des éléments perturbateurs et révélateurs de ce qu’il appelle l’« hyperconscience ». Les espaces frustrés du musée sont de manière métaphorique des espaces frustrés de nos sociétés et de nos consciences. L’état du musée illustre celui de la société en proie à des paradoxes et à une non-conscience d’elle-même. » (Sorana Munsya, reflecties op Een proloog in vijf bewegingen, 2018)

De gekozen setting voor deze proloog is een specifieke collectiepresentatie in Mu.ZEE, met kunstwerken van ondermeer Jacqueline Mesmaeker, Keith Farquhar, René Magritte, Thierry De Cordier, Sammy Baloji, Franz West en Thomas Schütte. Om te beginnen plaatste de kunstenaar twee gigantische fotoprints in de ruimte. We zien de kunstenaar op het ene beeld, een vrouw op het andere beeld. De titel Mss en Mr Gentenaar verraadt hun verbondenheid. Ze zitten op een terras, de woning geeft geen specifieke context prijs. Waar ze zich ook mogen bevinden, op vakantie, ergens onderweg, in Kameroen of Gent, ze zijn er thuis. Geïntrigeerd door vragen over ‘identiteit’ lijkt Pascale Marthine Tayou de bal terug in ons kamp te leggen. Onze poging om beide personages te identificeren en te klasseren, wordt getackeld door deze krachtige levensgrote portretten die niets meer of minder willen zeggen dan: “De wereld is groot en behoort ons allen toe. “Les ailleurs sont ici et vice versa”. Voor u ziet u eenvoudigweg een nieuwe generatie wereldburgers.”

In april voegde de kunstenaar de installatie Pizza Dogon toe. Manuscrits de Tombouctou (2017) bestaat uit ronde houten schijven waarop fragmenten uit eeuwenoude manuscripten staan te lezen, afkomstig uit Timboektoe. Ze liggen verspreid over de ruimte, vergezeld door drie neonwerken, waarbij telkens Timbuktu University staat te lezen, in het zwierige handschrift van de kunstenaar, vertaald naar gele, rode en groene neon, de kleuren van de Malinese vlag. Timboektoe staat gekend als een islamitisch kenniscentrum waar eeuwenlang onderricht in recht, wiskunde, geneeskunde, filosofie, astronomie en de Koran haar neerslag kende in honderdduizenden manuscripten die er tot op vandaag bewaard worden. Timboektoe als de ‘onbereikbare’ stad, vandaag nog steeds het geval omdat de stad, de regio en haar onschatbare kennis – zo oud als de wereld – bedreigd worden door islamterrorisme. Tayou wil ons met deze installatie attenderen op die universele kennis en ze als het ware toegankelijk maken: “La terre comme un pizza est une denrée à partager et à consommer avec modération.”

Eind juni werd The Curtain, toegevoegd, een derde installatie waarmee Tayou het begrip ‘grenzen’ wil aftasten. Met dit werk wil hij letterlijk een aantal harde grenzen markeren met een gordijn van houten palen die van het plafond naar beneden komen. We worden meer dan ooit geplaagd door discussies over het bewaken van onze grenzen, discussies waarin iedereen zich lijkt te verliezen zonder de essentie nog te kunnen filteren. We zien het bos niet meer door de bomen. Het enige wat nog telt is het bewaken van die grenzen.

Sinds 25 september is het vierde hoofdstuk toegevoegd en kreeg als titel Tornado. Her en der verspreid zweven er kleurrijk beschilderde stukken golfplaat in de ruimte. Ze hangen aan het plafond of komen uit de muur, als boden ze onderdak aan tal van menages die zich her en der trachten te settelen. Een golfplaat, een dak, bescherming tegen weer en wind. Een golfplaat als speelbal van diezelfde wind. Met een beetje geluk is het een zuchtje, met wat minder geluk een tornado die raast. De mens als maat van alle dingen maar tegelijkertijd nederig in toom gehouden door wat de natuur ons te bieden heeft. De wind is, net als de regen of de zon, door seizoenen gestuurd en is in staat om ons menselijk ego tot zijn eenvoudigste dimensie te verlagen. « Quelques ‘en soit une grandeur, il y toujours un plus petit et un plus grand derrière ou devant tout. » 

In december 2018 komt het laatste hoofdstuk van deze proloog aan bod. Vijf hoofdstukken, allen als voorbode voor de tentoonstelling die Pascale Marthine Tayou samen met Mu.ZEE in 2019 wil realiseren.