OOSTENDE WORDT IN 2024 ENSORSTAD

In 2024 is het 75 jaar geleden dat James Ensor in Oostende overleed. Na de succesvolle opening van het vernieuwde Ensorhuis, komt er nu ook een stadsbreed evenement ‘ENSORstad 2024’ met internationale ambities. Centraal staat een topexpo in Mu.ZEE rond Ensor en het stilleven in België 1830-1930.
Ensor heeft, op drie studiejaren in Brussel na, zijn hele leven in Oostende gewoond. Zelden -en nooit voor lang- verliet hij de stad. In 1935 bekent Ensor tijdens een toespraak naar aanleiding van zijn 75ste verjaardag: “Oostende is nu me groote Moeder en troost”. Stad Oostende bezit overigens meer dan 350 stukken van Ensor, waaronder 22 schilderijen.

Vorig jaar heropende het totaal vernieuwde Ensorhuis; bezoekers kunnen bovendien een Ensor-audiowandeling maken doorheen de stad. Ook Mu.ZEE zal na zijn grondige herbronning (de heropening is gepland in juni 2021) als presentatieplek van de Belgische kunst sinds 1880 Ensor blijven koesteren. Kortom: Ensor zit geworteld in het DNA van Oostende en de stad manifesteert zich dan ook doelbewust als 'Ensorstad'.

Stadsbreed project met internationale aantrekkingskracht

In het licht van de bijzondere verjaardag die er over drie jaar aankomt, sloegen Toerisme Oostende, Stad Oostende en Mu.ZEE de handen in elkaar om in 2024 een ambitieus Ensor-programma te presenteren aan het ruime publiek. Dat er 3 jaar op voorhand al een organisatiestructuur en heel concrete plannen uitgewerkt werden, geeft aan dat er geen tijd verloren wordt. Wim Vanseveren, voormalig administrateur-generaal van Toerisme Vlaanderen en VRT-directeur, coördineert het project. Zijn eerste opdracht is nu om de sterke Oostendse kunst- en cultuurorganisaties mee te betrekken en actief aan de slag te gaan om van dit project iets moois van te maken, samen met alle cultuurpartners.

De Stuurgroep reikt bewust ook de hand naar de lokale handelaars en ondernemers. ‘ENSORstad 2024’ moet een stadsbreed project worden, met artistieke autonomie, lokale verankering maar uiteraard ook een grote aantrekkingskracht op bezoekers uit binnen- en buitenland.

Stad Oostende zet in 2024 de Oostendse kunstenaar James Ensor een heel jaar in de kijker. Het programma zal een unieke mix zijn van activiteiten, expo’s en festiviteiten. Alle culturele en toeristische partners kunnen daarin hun eigen rol spelen op basis van hun sterktes. Het resultaat is een totaalervaring voor bezoekende kunstliefhebbers, maar zeker ook voor de Oostendenaars om trots te verwijzen naar hún James Ensor.

Vier tentoonstellingen

Er komen minstens vier exposities. Centraal staat een grote tentoonstelling over James Ensor en het stilleven in België 1830-1930, waarvoor Mu.ZEE Bart Verschaffel heeft aangetrokken als curator (winter 2023/voorjaar 2024).

De tentoonstelling volgt met grote stappen de lotgevallen van het stilleven in België, van de provocaties van Antoine Wiertz tot René Magritte. De lange carrière van James Ensor, die de 19e en 20e eeuw verbindt, vormt de kern en zet de lijn uit van dit overzicht.  Ensor heeft naast de gekende zeezichten, maskerschilderijen en zelfportretten ook talrijke prachtige stillevens geschilderd. Zijn werk vormt het kantelpunt waarin de burgerlijke pronk zijn sérieux verliest, de schilder zich losmaakt uit de conventies van het genre, en het beeld oplost in licht en kleur. Zowat één derde van Ensors œuvre bestaat uit stillevens. De tentoonstelling zal illustreren hoe hij ook in dit genre een toonaangevende vernieuwer was. Verder zal er ook werk te zien zijn van traditionele schilders zoals Hubert Bellis, Willem Linnig en Marie de Bièvre, maar ook van modernisten zoals Louis Thévenet, Léon De Smet en Marthe Donas. En ook andere Belgische kunstenaars hebben het stilleven gebruikt om te experimenteren en nieuwe wegen voor de kunst te zoeken: Henri De Braekeleer, Oostendenaar Leon Spilliaert en Rik Wouters.

Stad Oostende zal tijdens de zomer van 2024 een tentoonstelling organiseren in de Venetiaanse Gaanderijen, met als werktitel ‘Ensor en de topografie van Oostende’. Deze expo gaat over Ensor en zijn band met de stedelijke ontwikkeling. Norbert Hostyn, voormalig directeur van het Oostendse Museum voor Schone Kunsten, zal mee instaan voor de wetenschappelijke research.

Daarnaast zal uiteraard ook het Ensorhuis in 2024 twee tentoonstellingen organiseren, gecureerd door Xavier Tricot. De eerste presenteert zelfportretten van Ensor. De expo zal lopen vanaf mei tot een stuk in de zomer, zodat er vanaf eind 2023 tot de late zomer van 2024 telkens minstens één waardevolle Ensortentoonstelling te bezoeken zal zijn in Oostende.

Meesters van de zee

‘ENSORstad 2024’ kunnen we overigens nog ruimer kaderen; meer bepaald als opstap naar de uitrol van de ‘Meesters van de zee’. Ook Leon Spilliaert en Constant Permeke zijn immers nauw verbonden met Oostende. In 2027 is het 75 jaar geleden dat de expressionist Permeke in de Stad aan Zee overleed. En in 2031 herdenken we dat exact 150 jaar eerder Leon Spilliaert in Oostende geboren werd. Gedurende een periode van 8 jaar zal Oostende dus gepaste aandacht schenken aan Ensor, Permeke en Spilliaert, haar ‘Meesters van de zee’ - een thema dat in het werk van de kunstenaars sowieso een belangrijke rol speelt.