In de verf gezet

Blanche werd op 10 november 1884 geboren in Brugge en behoorde tot de Franse bourgeoisie, waarbij het gezin opgevoed werd met literatuur en muziek. Haar oudste zus trouwde met Armand Storck en kreeg een zoon: Henri Storck, de bekende Belgische cineast. Hij omschreef zijn tante Blanche als volgt: “Une femme ardente et très émotive. Ultra sensible, nerveuse, elle fondait en pleur sou riait pour un rien. La voir passer du rire aux larmes.”1

Na de Eerste Wereldoorlog vestigde Blanche zich in Oostende waar ze twee winkels runde. Een eerste winkel gelegen op de Kursaal Westhelling 3 en geopend tijdens het hoogseizoen waar ze kanten tafellakens, gordijnen, schelpen en speelgoed verkocht. Een tweede zaak was gevestigd in de Adolf Buylstraat 42 waar er echte kant en borduurwerk, lingerie, gordijnen, tafel- en beddenlakens en zakdoeken verkocht werden. Het is in dezelfde straat een paar nummers verder dat Blanche haar gekende zaak Maison B. Hertoge uitbaatte. Deze modezaak was gelegen in één van de drukste winkelstraten van de stad. Ze werd omschreven als een bekwaam, vrolijk, spraakzaam en gewaardeerd persoon. Kunst was in haar winkel niet ver te zoeken. Zoals in een salon richtte ze de ruimte in met schilderijen van Léon Spilliaert, Victor De Knop en Armand Delwaide. Naast kunst was Blanche ook liefhebster van muziek en literatuur.

Aan de Galerie Studio was ook een kunstkring verbonden. Via een jaarlijkse bijdrage maakten heel wat lokale kunstenaars en kunstenaars die even in Oostende verbleven, deel uit van deze kring. De stad ondersteunde financieel de werking van de Studio en kende tijdens haar bestaan een bloeiende werking. Niet alleen Blanche Hertoge nam hierin een voortrekkerstol, ook de figuur van Ernest De Taeye had zich in de kunstkring meer dan verdienstelijk opgesteld. Als secretaris van de kring was hij de motor achter het ontstaan van vele tentoonstellingen. Zijn engagement in de stad uitte zich ook als bestuurslid van de Kunstacademie en als medestichter en voorzitter van de Heemkring De Plate in Oostende.

Voor opkomende talenten betekende de Galerie Studio een springplank naar bekendheid. Ensor speelde hierin een belangrijke rol door bevriende (boven)lokale kunstenaars uit te nodigen om in de Galerie te exposeren. Naast de mogelijkheid om werk te exposeren organiseerde de kunstkring ook aanvullend literaire voorstellingen. Als muziekliefhebster installeerde Blanche er een pianola, waarop ze graag naar klassieke muziek luisterde. Via Henri Storck vernemen we ook dat ze piano- en harpconcerten op touw zette met haar muzikale vrienden uit heel Europa. Daarnaast werden er ook voordrachten en kunstveilingen voorzien. Kortom, een plek waar cultuur hoog in het vaandel werd gedragen. De klemtoon lag ongetwijfeld op de organisatie van tentoonstellingen.

Onderstaande grafiek toont duidelijk het belang van de Galerie Studio aan als tentoonstellingsplek in de stad. Met een totaal van 168 initiatieven, aangevuld met heel wat culturele activiteiten zoals voordrachten, concerten en toespraken werd de Studio al snel een ontmoetingsplek voor kunstenaars, schrijvers en intellectuelen. Van bij de opstart eind jaren twintig kwam meteen het hoog aantal georganiseerde tentoonstellingen tot uiting. De jaren dertig zette gretig deze trend verder met een gemiddelde van ongeveer jaarlijks dertien initiatieven. Met de komst van de Tweede Wereldoorlog werd noodgedwongen alle activiteiten stopgezet. Blanche hervatte de werking van de Studio na de oorlog, maar zou nooit meer het vooroorlogs niveau bereiken. Niettemin stellen we vast dat er nog belangrijke initiatieven op touw werden gezet met de tentoonstelling n.a.v. de vijftigste verjaardag van de fotostudio Antony 1889-1949 en een groepstentoonstelling in 1948 met werk van Ensor, Spilliaert en Permeke.

Als vurige bewonderaarster van Ensors werk schoof Blanche de kunstenaar naar voren als uithangbord van de Galerie Studio om de plek de nodige uitstraling te geven. Via Henri Storck vernemen we dat Blanche dit niet zomaar deed. Storck gaf aan dat zijn tante, die vrijgezel was, een vurige hartstocht koesterde voor een fantastische en krasse man van rond de zestig, met een verzorgde baard, die zich maar al te graag liet vertroetelen door vrouwen met wie hij graag praatte. James Ensor – want zo heette de man – hield ervan bewonderd te worden en zag zijn talent graag erkend.

Ensor nam niet alleen geregeld deel aan groepstentoonstellingen, ook individuele tentoonstellingen kwamen aan bod met zijn werk. Daarnaast had de kunstenaar er de mogelijkheid om permanent werk te exposeren en deze ook te verkopen. Het is duidelijk te stellen dat Ensor zijn stempel op heel wat zaken heeft gezet. Zo schreef hij geregeld het voorwoord in de catalogi die door de kunstkring werden uitgegeven. Daarnaast hield hij er ook geregeld toespraken over datgene wat hem in Oostende aanbelangde, maar ook over de crisis in de hedendaagse schilderkunst.

Op zijn beurt had Ensor alleen maar positieve woorden over deze culturele plek. Zo schreef hij in 1931 in de catalogus van de expositie Marines in de Studio het volgende: “Je loue à bon escient les qualités de Melle Blanche Hertoge, la directrice ardente et inlassable du Studio d’Ostende. L’aimable organisatrice donne son coeur, ses mains et son temps aux exposants, son Studio est un endroit charmant, un refuge captivant, cher aux artistes de tous les temps”2.

Een markant moment in het bestaan van de Galerie Studio was de manifestatie door de kunstkring en ook door de gehele Oostendse bevolking om Ensor en zijn 75ste verjaardag op gepaste wijze te vieren. Bronzen herdenkingsplaten werden ingehuldigd bij de kunstenaar thuis, ook werd hij uitbundig gevierd in het stadhuis met enkele toespraken. Zelf gaf hij ook een toespraak n.a.v. zijn verjaardag. Omwille van zijn belangrijke rol die hij speelde in de Galerie Studio gaf hij op 18 augustus 1935 deze toespraak in de Studio. Het handgeschreven document van deze toespraak werd onlangs in januari 2024 geschonken aan de Vrienden van het Museum voor Schone Kunsten Gent.

De toespraken van bekende Oostendenaars als deze van Ensor werden door de kunstkring Studio opgenomen in een brochure. Hierin verwees Ensor opnieuw naar de Galerie met de volgende woorden: “De kring Studio draagt in grote mate bij tot de schittering van het feest. Vooral secretaris commandant De Taye heeft zich niet ontzien. Mejuffrouw Blanche Hertoge, de ster van de Studio, is druk in de weer en spant zich volledig in. Van die ijver getuigen vijfenvijftig tentoonstellingen”3.