In de verf gezet

Johan Pas, directeur van KASKA, stelt het eigenlijk treffend in zijn boek “Artists’ Publications: The Belgian Contribution” dat het definiëren van een kunstenaarspublicatie een al even absurd gegeven is als het antwoord op de vraag Wat is Kunst?: “Until now, a big part of the defining project has been inspired by negativity: the artists’ book is primarily defined by what it is not (the painter’s book, the livre d’artiste, the illustrated book, the book sculpture, the livre d’objet, etc.). But every new publication by an artist potentially challenges the projected framework and provides a new definition. Pinning down the artists’ book or periodical is therefore as absurd as aiming to provide an all-encompassing definition of art in general.” (1)

Rob Perrée vat de rol van de kunstenaarspublicatie in de kunstgeschiedenis mooi samen in zijn boek “Cover to cover”: “Terugkijkend op deze geschiedenis kun je zeggen dat het kunstenaarsboek een belangrijke rol speelde op momenten dat kunstenaars zich wilden losmaken van de bestaande kunstwereld en onafhankelijk daarvan hun publiek wilden bereiken. Daarvan was sprake in de jaren tien en twintig van de vorige eeuw bij de Italiaanse futuristen, de Russische avant-garde en dada. Dat was opnieuw het geval in de jaren zestig en zeventig toen de conceptuele kunst zich wenste te onttrekken aan het kunstcircuit. In de jaren tachtig ontstond er weer een tendens om de teugels in eigen handen te houden en afstand te nemen van een verkokerend en verstarrend verleden. Die periodes zullen blijven komen. Het kunstenaarsboek leent zich bij uitstek voor dit soort “anarchistische” reacties.” (3)

Hedendaagse kunstenaarspublicaties zijn veelal hybride publicaties. De kunstenaar is steeds meer en meer betrokken bij het maken van een tentoonstellingscatalogus of een monografie. Dat gaat van het ontwerpen van de lay-out, naar het schrijven van essays die opgenomen worden in de publicatie. Daarnaast zijn er kunstenaars die bewust grijpen naar het boek als medium om hun artistieke ideeën te delen, zoals Nico Dockx, Sophie Nys en Rein Dufait.

Geïnspireerd door vergelijkbare projecten in het buitenland werden vanaf de jaren 2000 kunstenaarspublicaties uit de gewone boekencollectie gehaald. Daardoor werd duidelijk dat Mu.ZEE over enkele zeer zeldzame publicaties beschikt. In overleg met de toenmalige conservator Willy Van den Bussche werd besloten om deze collectie in de mate van het mogelijke verder uit te breiden. Regelmatig werden nieuwe publicaties aangekocht, antiquarisch en nieuw. Sinds 2006 lag het accent op de aankoop van publicaties uit de jaren 1960 en 1970, in samenwerking met een expert van kunstenaarspublicaties. Momenteel beschikt Mu.ZEE over een fraaie collectie kunstenaarspublicaties. We lichten er een paar uit:

Sophie Nys : Alas
Grafische Cel, LUCA School of Arts, 2021 – collectie Mu.ZEE bibliotheek
16,4 x 19,5 cm, p. 210

Sophie Nys is een kunstenaar die graag grijpt naar het boek als medium. Mu.ZEE bibliotheek heeft diverse publicaties van Sophie Nys in bezit. Voor dit exemplaar haalde de kunstenaar haar inspiratie bij een ander boek. Laurence Stern publiceerde in 1759 de revolutionaire roman ‘The Life and Opinions of Tristram Shandy’. Het boek week toen qua verhaal en typografie af van de traditionele norm. De beruchte “zwarte pagina” in het boek van Stern wordt uit 100 verschillende edities overgenomen in de publicatie van Sophie Nys. De titel “Alas” komt van de zin die gepaard gaat met de zwarte pagina: “Alas, poor Yorick!”.