Een gesprek tussen collecties uit KINSHASA en OOSTENDE
Naar aanleiding van haar tienjarig bestaan gaat Mu.ZEE een dialoog aan tussen de eigen collectie Belgische kunst en een privécollectie met werken uit Kinshasa. In dit project wil het museum acht maanden lang een blik werpen op het verleden, het heden en de toekomst. Door het verenigen van twee collecties en het samenwerken met partners uit Kinshasa, beoogt het museum een gedeeld zeggenschap. Meer dan ooit wil het weg van de dominante positie die heel wat musea kenmerken: het wil in gesprek gaan en vragen stellen zonder afgelijnde antwoorden te bieden. Het wil transhistorische en transgeografische verbintenissen maken, niet poneren maar wel uitdagen.
De collecties uit Kinshasa en Oostende werden gelijktijdig vergaard, al heeft de Oostendse collectie wel een langere voorgeschiedenis. De verzamelingen van de Provincie West-Vlaanderen en Stad Oostende werden tien jaar geleden ondergebracht in Mu.ZEE, dat vanaf toen het aankoopbeleid heeft verdergezet en opengetrokken naar kunstenaars die niet per se in België zijn geboren, maar er wel wonen en werken. Niet lang na het ontstaan van Mu.ZEE startte ook een Belgische NGO-medewerker met het verzamelen van kunstwerken en archiefstukken in Kinshasa. Onder meer door de nauwe relatie tussen de verzamelaar en kunstenaars waarover vaak nog slechts weinig bekend is, heeft deze collectie een immense historische waarde. In 2017 kreeg Mu.ZEE de kans om deze collectie in langdurige bruikleen te nemen. Vragen over collectievorming, behoud en beheer en kunsthistorisch onderzoek waren meteen prominent aanwezig, waardoor Mu.ZEE besliste om er in het kader van haar tienjarig bestaan een tentoonstelling rond te organiseren in dialoog met haar eigen verzameling.
Eén van de werken uit Kinshasa is ‘L’artiste Africain’ van Francis Mampuya, waarin de kunstenaar reageert op de blik van de Westerse kunstwereld ten opzichte van Afrika. Tentoonstellingen als ‘Congo Kitoko’ nemen Congo – en nog vaker Afrika in het geheel – als uitgangspunt, ook al hebben de uitgenodigde kunstenaars het over andere onderwerpen. Het reduceert de kunstenaars tot hun plek van afkomst en dit duidt op een sfeer van exotisme. Al te vaak worden de deelnemende kunstenaars zelfs amper vergoed voor hun werk en Mampuya klaagt deze vormen van uitbuiting aan. Door te bepalen wie er wordt tentoongesteld, gedraagt het Westen zich immers neokoloniaal.
Mu.ZEE wil hiermee een maatschappelijk debat op gang brengen. Welk engagement kan of moet een museum voor moderne en hedendaagse kunst aangaan? Welke evidenties moeten worden betwist en welke standpunten kunnen ingenomen worden? Mu.ZEE vindt het alvast hoog tijd voor het in vraag stellen van de Westerse hegemonie en voor het herdenken van globale verhoudingen. Het museum wil in haar werking, programmatie en collectievorming een weerspiegeling vormen van de samenleving zonder bestaande, vaak verborgen machtsstructuren te reproduceren. Collecties zijn evenwel het gevolg van keuzes, gemaakt vanuit een overtuiging en een vertrouwen in bepaalde kunstenaars, steeds in dialoog met uiteenlopende factoren. Het is van belang om ook daarover context te bieden en geen belichaming van één of ander canon te pretenderen.
Op het ogenblik dat Mu.ZEE wordt overgeheveld naar de Vlaamse Gemeenschap tracht het de mechanismen achter een museale werking zichtbaar te maken en er samen over te reflecteren. Doorheen verschillende discursieve momenten en wissels in de presentatie gaat de tentoonstelling dan ook een gesprek aan met en tussen kunstwerken en makers, bezoekers, verzamelingen, meervoudige geschiedenissen en toekomstperspectieven. Mu.ZEE wil bij het tonen van objecten loskomen van het beschavings- of vooruitgangsideaal. Het gaat op zoek naar frisse associaties en de mogelijkheid om niet-evidente keuzes te maken. Het wil meer stemmen horen en ook hoorbaar maken, verschillende vertalingen maken van één verhaal.
Cocurator: Sinzo Aanza
Seeing, thinking, doing: the museum as a site of creative exchange
https://blog.muzee.be