Femme se coiffant , 1918-1919

Vandaag staat Marthe Tour Donas, een icoon van de avant-garde, geboekstaafd als pionier én eerste vrouwelijke Belgische abstracte schilder. Maar om die plek te (her)overen moest ze vele obstakels overwinnen. Ze groeide op in een rijk Franstalig bourgeoisie gezin in Antwerpen. Haar vader verzette zich tegen haar plannen om schilder te worden, maar ze volharde en volgde met tussenpozen les aan de Academie van Antwerpen. Circa 1917, ze was toen 32, trok ze naar Parijs, waar ze kennismaakte met de kunstenaar André Lhote én het kubisme. Een nieuwe wereld ging voor haar open en haar kijk op kunst zou nooit meer dezelfde zijn. Eind 1917 ontmoette ze in Nice de Oekraïense beeldhouwer Alexander Archipenko. Wat Picasso betekende voor de toenmalige schilderkunst betekende hij voor de beeldhouwkunst, met zijn Sculpto-paintings was hij een belangrijke vernieuwer. Door Archipenko nam ze, in het gezelschap van gerenomeerde avant-garde kunstenaars als Picasso, Modigliani, Mondriaan en Van Doesburg, deel aan tal van internationale tentoonstellingen, zoals in de mythische Berlijnse galerie Der Sturm. Overtuigd als ze was van de kwaliteit van haar werk, en in een door mannen gedomineerde kunstwereld, nam ze het androgyne pseudoniem 'Tour d'Onasky' aan, al snel vereenvoudigd tot 'Tour Donas'. Ziekte en geldgebrek dreven haar echter aan het einde van de zomer 1921 terug naar België waar ze Jozef Peeters, een van de leidende figuren van de Belgische avant-garde, ontmoette. Dankzij hem werd haar werk tentoongesteld op een expo die samenviel met Het Eerste Congres voor Moderne Kunst dat hij in 1922 organiseerde. Haar carrière verliep tijdens de jaren die volgden met vallen en opstaan, ze verhuisde talloze keren, werd enkele keren heel ziek en WO II gooide roet in het eten. Desondanks slaagde ze er telkens opnieuw, zo beleeft ze als het ware een tweede carrière eind jaren veertig, in om zich toe te wijden aan haar schilderkunst. Haar vroege werk werd in de jaren zestig geleidelijk herontdekt, zo ook Femme se Coiffant uit 1919. In dit werk, met de vrouwelijke figuur als een van haar favoriete thema’s, verlegt ze de grenzen van de perceptie door op meesterlijke wijze valse houtnerven in trompe-l'oeil te schilderen die doen denken aan de baanbrekende experimenten van Picasso en Braque.